Czym właściwie są paronimy? A czym homofony? Zwodnicze słowa w języku hiszpańskim należą albo do jednej albo do drugiej grupy. W tym artykule przyjrzymy się im ze szczególną uwagą.
W polskim używamy od czasu do czasu słowa „lapsus”, by określić nieumyślny błąd. To wyraz pochodzący z łaciny, który w tym samym znaczeniu funkcjonuje także w hiszpańskim. Diccionario panhispánico de dudas (Ogólnohiszpański Słownik Wątpliwości) definiuje lapsus linguae jako „błąd językowy, przejęzyczenie”. Jest to zatem mimowolny błąd spowodowany, na przykład, roztargnieniem. Jak wtedy, gdy zamiast powiedzieć, że mamy chaos pracy (vorágine de trabajo) mówimy, że mamy w pracy… Aborygena (tenemos un aborigen de trabajo).
Być może nie tak uderzające, acz równie zabawne potrafią być błędy w piśmie, czyli lapsus cálami. To tutaj trzeba uważać na paronimy, czyli takie słowa, które brzmią podobnie, lecz mają inną pisownię (na przykład: prejuicio – uprzedzenie vs. perjuicio – szkody) oraz na homofony, które wprawdzie brzmią tak samo, ale mają inne znaczenie (na przykład vasto – rozległy i basto – gruby).
Paronimy w języku hiszpańskim
Słowa paronimiczne są do siebie bardzo podobne pod względem wyglądu lub brzmienia. Spójrzmy na tych kilka przykładów:
1. Prever – preveer
Prever jest kombinacją przedrostka pre– i czasownika ver (widzieć). Wiedząc to łatwo domyślić się jego znaczenia: przewidywać lub prognozować. Na przykład: Se prevé un invierno muy frío (Zapowiadana była bardzo mroźna zima). Często jednak spotyka się ten czasownik pisany z trzecim e – preveer. Powodem tego błędu może być jego podobieństwo do czasownika proveer, który ma jednak zupełnie inne znaczenie (dostarczać).
2. Prejuicio – perjuicio
Te dwa słowa, choć podobne, mają zupełnie inne znaczenie. Prejuicio jest uprzedzeniem lub przedwcześnie ukształtowaną, i zwykle negatywną, opinią na temat czegoś lub kogoś. Perjuicio z kolei (podobnie jak daño, z którym często idzie w parze) to szkoda (taka, za którą można dochodzić odszkodowania): Los demandó por daños y perjuicios (Zostali pozwani do zapłaty odszkodowania za szkodę).
3. Libido – lívido
Libido odnosi się do seksualnego pożądania. To słowo jest akcentowane na przedostatnią sylabę [libído], ale często słyszy się, że ktoś wypowiada je z akcentem na pierwszą: Un afrodisíaco que aumenta la líbido. (Afrodyzjak, który zwiększa libido). Jest to z pewnością spowodowane podobieństwem do słowa lívido, które oznacza tyle, co „blady” lub „fioletowawy”.
4. Desternillarse – destornillarse
Zdarzyło Wam się kiedyś usłyszeć, jak ktoś chcąc opisać czyjś śmiech mówi destornillarse de risa? Poprawną wersją byłoby desternillarse, ponieważ słowo to pochodzi od ternilla (żebro), a nie tornillos (śruby). Chyba, że potrafimy wyobrazić sobie kogoś, kto śmieje się tak bardzo, że śruby wypadają mu z głowy.
5. Infligir – infringir
Infligir czy infringir? Oto jest pytanie. Infligir oznacza „wyrządzić” (szkodę) lub „zadać” (ból), a infringir oznacza „naruszyć” (prawo): Infringió el reglamento. (Oni naruszyli zasadę). Mieszanie tych dwóch czaswoników doprowadziło do powstania niepoprawnych form: inflingir i infrigir.
Homofony w języku hiszpańskim
Jak już wyjaśniliśmy wcześniej, homofony to słowa, które brzmią tak samo. W języku hiszpańskim jest to zazwyczaj spowodowane podobnym lub takim samym brzmieniem niektórych głosek, np. b i v lub y i ll.
1. Bello – vello
Jeśli więc zdarzyło wam się zobaczyć komentarz qué vello pod czyimś zdjęciem, był to komplement – chodziło o to, że coś / ktoś wygląda ładnie, mimo że dosłownie powinniśmy to zrozumieć jako „bardzo owłosione/rozmyte”. Osoba lub miejsce jest bello, czyli przyjemne dla oka, a vello to włoski porastające niektóre części ciała. Także niektóre owoce mogą być pokryte vello.
2. Valla – vaya
Valla to bariera, która zamyka miejsce i uniemożliwia dostęp. Natomiast słowo vaya jest wtrąceniem używanym do skomentowania czegoś, czy to zaskoczenia czy rozczarowania: Vaya, qué pena que no venga (Och, szkoda, że nie przyjdą). Warto też uważać na inne słowo, które brzmi tak samo: baya (jagoda).
3. Basto – vasto
To bardzo częsty błąd. Gdy mówimy, że coś lub ktoś jest basto, oznacza to, że ta osoba lub rzecz jest brzydka i nieprzyjemna. Gdy mówimy, że coś jest vasto, mówimy, że jest ogromne, rozległe: Tiene un vasto conocimiento sobre ese campo (Posiadają rozległą wiedzę w tej dziedzinie).
4. Revelar – rebelar
Revelar z v oznacza „ujawnić”, ale pisane z b oznacza tyle co „buntować się”. Los estudiantes se rebelan contra la universidad (Studenci protestują przeciwko uniwersytetowi).
5. Echo – hecho
Hecho jest imiesłowem biernym czasownika hacer (robić): Han hecho un llamamiento (Wykonali telefon.) Natomiast echo jest pierwszą osobą liczby pojedynczej formy czasownika echar (dawać, rzucać lub pozbywać się czegoś). Le echo de comer al perro y nos vamos (Dam psu trochę jedzenia, a potem pójdziemy).
Interesujesz się językami? To koniecznie sprawdź poniższe artykuły: